KICHIK BIZNES SUBYEKTLARINI RAQAMLASHTIRISH ORQALI IQTISODIY JINOYATLARNI OLDINI OLISH IMKONIYATLARI
DOI:
https://doi.org/10.54613/ku.v14i.1218Keywords:
raqamlashtirish, iqtisodiy jinoyatlar, kichik biznes, xufyona iqtisodiyot, soliq nazorati, moliyaviy texnologiyalar, elektron hisobvaraq-faktura.Abstract
Ushbu tadqiqot O‘zbekistonda kichik biznes subyektlarini raqamlashtirish jarayonining iqtisodiy jinoyatlarni, xususan soliqdan qochish va xufyona iqtisodiyot faoliyatini oldini olishdagi rolini har tomonlama o‘rganishga bag‘ishlangan. So‘nggi yillarda mamlakatda raqamli texnologiyalarni, jumladan, onlayn nazorat-kassa mashinalari, elektron hisobvaraq-fakturalar va avtomatlashtirilgan soliq hisoboti tizimlarini joriy etish iqtisodiy munosabatlarda shaffoflikni oshirishning asosiy vositasi sifatida qaralmoqda. Maqolada raqamlashtirishning moliyaviy operatsiyalarni kuzatish, tranzaksiyalarning to‘liq va haqqoniy aks ettirilishini ta’minlash hamda soliq ma’muriyatchiligini soddalashtirish orqali jinoiy faoliyat uchun imkoniyatlarni qanday cheklashi tahlil qilinadi. Tadqiqot aralash metodologiyaga asoslangan bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasining 2019–2024 yillardagi statistik ma’lumotlarining miqdoriy tahlili hamda kichik biznes vakillari, soliq organlari xodimlari va iqtisodiy ekspertlar bilan o‘tkazilgan yarim-tuzilmali intervyularning sifat tahlilini o‘z ichiga oladi. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, raqamlashtirish darajasining ortishi soliq tushumlarining, ayniqsa qo‘shilgan qiymat solig‘i bo‘yicha, sezilarli darajada o‘sishi bilan bog‘liq. Biroq, raqamli savodxonlikning pastligi, texnologiyalarni joriy etishdagi dastlabki xarajatlar va kiberxavfsizlik tahdidlari kabi muammolar ham mavjud.
Foydalanilgan adabiyotlar:
Becker, G. S. (1968). Crime and Punishment: An Economic Approach. Journal of Political Economy, 76(2), 169–217.
World Bank Group. (2020). World Development Report 2021: Data for Better Lives. World Bank Publications.
Alm, J., & Torgler, B. (2011). Do ethics and equity matter in tax compliance? Evidence from a survey experiment. Public Finance Review, 39(3), 335-360.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 5-oktyabrdagi PF-6079-sonli “Raqamli O‘zbekiston – 2030” strategiyasini tasdiqlash va uni samarali amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi (Lex.uz).
Yuldashev, Z., & Tursunov, B. O. (2021). The role of digitalization in ensuring the economic security of Uzbekistan. International Journal of Research in Social Sciences, 11(2), 145-155.
Downloads
Published
Iqtiboslik olish
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 QO‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.